Dla samorządów

Zadania organów ochrony zabytków, tj. wojewódzkich konserwatorów zabytków, działających w imieniu wojewody mogą realizować również konserwatorzy samorządowi na obszarze miasta lub powiatu. Wojewoda na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu ochrony zabytków, w tym wydawania decyzji administracyjnych gminom i powiatom (art. 96 ust.2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz art. 20 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie). Wyjątkiem są sprawy dotyczące prowadzenia rejestru i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz wydawanie decyzji w tym zakresie, które należą do wyłącznej kompetencji wojewódzkich konserwatorów zabytków. Mając na uwadze fakt, iż jednostki samorządu terytorialnego posiadają znaczny potencjał w sferze ochrony zabytków, wskazane jest powoływanie struktur samorządowych do ochrony zabytków, które mogłyby odciążyć wojewódzkie urzędy ochrony zabytków w wykonywaniu swoich zadań statutowych.

Wykonywanie zadań w zakresie opieki nad zabytkami jest ponadto jednym z ustawowych zadań własnych samorządów wszystkich szczebli. W ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyszczególniono m. in. takie zadania:

utworzenie parku kulturowego (art. 7 pkt 3, art. 16 i 17);
prowadzenie gminnej ewidencji zabytków (art.22 ust.4, 5 i 6)
sporządzenie wojewódzkiego, powiatowego i gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 84 );
umieszczenie na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru znaków informacyjnych (art. 12 ust.1);
ustanowienie społecznych opiekunów zabytków (art. 103 ust.1);
przekazywanie wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjętych zawiadomień o odkryciu przedmiotu o cechach zabytku lub znalezieniu zabytku archeologicznego (art. 32 ust.2);
wydawanie decyzji o czasowym zajęciu zabytku nieruchomego lub wywłaszczanie tego zabytku (art. 50 ust.3 i art.112-125 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami)

Do obowiązków organów samorządowych wszystkich szczebli należy ponadto uwzględnienie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji (art. 18 ust.1):

koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;
strategii rozwoju województw;
planów zagospodarowania przestrzennego województw;planu zagospodarowania
przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej,
analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu,
strategii rozwoju gmin,
studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej oraz decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

W powyższych dokumentach musi być uwzględnione szereg elementów, które zawiera ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w tym w szczególności (art. 18 ust.2):

krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
określone rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu,
przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami.

Do pobrania:

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;

Ustawa o gospodarce nieruchomościami;

Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie;

Ustawa o samorządzie wojewódzkim;

Ustawa o samorządzie powiatowym;

Ustawa o samorządzie gminnym;