Zarządzanie dobrem światowego dziedzictwa
Przystępując do Konwencji w sprawie ochrony Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego z 1972 r. każde państwo zobowiązuje się do identyfikacji, ochrony, konserwacji, udostępniania i przekazania przyszłym pokoleniom dziedzictwa kultury i przyrody, zgodnie z zasadami sformułowanymi w dokumencie.
Konwencja wskazuje, iż jednym z głównych narzędzi ochrony światowego dziedzictwa jest umiejętne zarządzanie tym dobrem.
Każde miejsce światowego dziedzictwa powinno posiadać plan zarządzania bądź system zarządzania, który będzie instrumentem do planowania ochrony, konserwacji oraz zrównoważonego użytkowania i rozwoju miejsca światowego dziedzictwa.
Zarządzanie miejscem światowego dziedzictwa powinno odbywać się na szczeblu krajowym i regionalnym (gównie poprzez uchwalenie odpowiednich przepisów prawnych skutecznie chroniących miejsce oraz wsparcie finansowe) oraz na poziomie samego miejsca, aby zapewnić ochronę i utrzymanie jego wyjątkowej uniwersalnej wartości, a także cech świadczących o integralności i autentyczności tego miejsca.
Aktualne wytyczne operacyjne do wdrażania Konwencji, zawierające wskazania dotyczące zarządzania światowym dziedzictwem znaleźć można na stronie
http://whc.unesco.org/archive/opguide12-en.pdf.
Wytyczne do planów zarządzania
Ogólne wskazania do planów zarządzania miejscami światowego dziedzictwa zawarte są w wytycznych operacyjnych do wdrażania Konwencji UNESCO.
Głównym zadaniem zarządzania miejscem światowego dziedzictwa jest ochrona i utrzymanie jego wyjątkowej uniwersalnej wartości, a także cech świadczących o integralności i autentyczności tego miejsca. To także gwarancja jego zrównoważonego użytkowania i rozwoju.
Wytyczne operacyjne nie wskazują konkretnego formatu dokumentu, jednak wymieniają podstawowe składowe planu zarządzania, który powinien odpowiadać ma na trzy podstawowe pytania: co chronimy? dlaczego? i w jaki sposób?
Przedmiotem ochrony jest miejsce światowego dziedzictwa. Przy tworzeniu planu zarządzania niezwykle ważne jest przedstawienie znaczenia miejsca i stwierdzenie jego wyjątkowej uniwersalnej wartości, autentyczności i/lub integralności.
Wymagane jest przedstawienie dokładnych granic miejsca, w których konieczna jest jego efektywna ochrona. Ponadto wyznaczyć można granice stref ochronnych, których zadaniem jest dodatkowa ochrona miejsca, widoków oraz innych obszarów mających wpływ na wyjątkową wartość miejsca.
Prawne i wykonawcze środki ochrony dziedzictwa wskazują na sposoby, w jaki zachodzi lub będzie wdrażana ochrona i zarządzanie miejscem. Na poziomie krajowym są to przede wszystkim przepisy i regulacje prawne, które powinny skutecznie chronić miejsce światowego dziedzictwa oraz gwarantować ewentualne wsparcie finansowe. Na poziomie obiektu odnosi się do wszelkich działań związanych z bieżącym i przyszłym systemem zarządzania miejscem światowego dziedzictwa (uwzględniając m.in. potencjalne zagrożenia miejsca, strukturę własnościową, finansowania, obsługę ruchu turystycznego, etc).
Przy tworzeniu planów zarządzania pomocne może być też opracowanie „Management plans for World Heritage Sites. A practical guide” B. Ringbeck (
http://www.unesco.de/fileadmin/medien/Dokumente/Bibliothek/Management_Plan_for_Wold_Heritage_Sites.pdf).