Narodowy instytut dziedzictwa

DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONACH

WYBIERZ WOJEWÓDZTWO

dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie

Sprawozdanie składa się z dwóch części: pierwszej dotyczące polityki państwa w zakresie ochrony dziedzictwa oraz drugiej dotyczącej stanu poszczególnych dóbr światowego dziedzictwa. Jest ono sporządzane za okres od daty poprzedniego raportu do dnia oficjalnego rozpoczęcia zadania w danym regionie. W przypadku tych dóbr, które nie wchodziły w pierwszy cykl sprawozdawczy dotyczy okresu od momentu wpisu danego dobra na Listę światowego dziedzictwa do dnia rozpoczęcia zadania.

Sprawozdania są składane w formie elektronicznej, w języku angielskim lub francuskim. Do tego celu został opracowany specjalny kwestionariusz elektroniczny, jeden dla wszystkich regionów UNESCO i dóbr światowego dziedzictwa /baza danych dostępna poprzez stronę internetową Centrum Światowego Dziedzictwa/. Nowy kwestionariusz został uproszczony w stosunku do formularza pierwszego cyklu. Gdzie tylko było to możliwe, zrezygnowano z pytań wymagających odpowiedzi opisowych na rzecz pytań typu tak/nie i list wyboru. Jednocześnie została rozbudowana i dopracowana część dotycząca oceny oddziaływania różnorodnych czynników na dobro światowego dziedzictwa i wskaźników stanu zachowania. Zidentyfikowano w sumie 76 potencjalnych grup oddziaływań. Wprowadzono nową matrycę oceny głównych kwestii konserwatorsko-ochronnych. Powiązano ocenę oddziaływania z określeniem działań zaradczych i minimalizujących negatywne wpływy oraz dopracowano również rozdział poświęcony ocenie efektywności ochrony i zarządzania dobrami światowego dziedzictwa.

W procesie sporządzania sprawozdań okresowych dotyczących stanu zachowania poszczególnych dóbr światowego dziedzictwa oceniane jest czy wyjątkowa uniwersalna wartość miejsca została zachowana. Punktem odniesienia oceny stanu jest „Orzeczenie wyjątkowej uniwersalnej wartości” przyjęte przez Komitet Światowego Dziedzictwa w momencie wpisu lub opracowane retrospektywnie. Ocenę oddziaływania czynników i stanu dobra przeprowadza się w odniesieniu do atrybutów wartości określonych w orzeczeniu dla każdego kryterium wpisu na Listę światowego dziedzictwa.

Informacje przekazane w ramach raportu okresowego będą wykorzystywane w bieżącej pracy Komitetu Światowego Dziedzictwa, Centrum Światowego Dziedzictwa i organizacji doradczych. Postanowiono usprawnić cały system i lepiej powiązać proces okresowego sporządzania sprawozdań z pozostałymi procesami, przede wszystkim monitoringiem kontrolnym i zasadami przyznawania pomocy międzynarodowej z Funduszu Światowego Dziedzictwa.

Spis treści sprawozdania:

I część sprawozdania - Stosowanie Konwencji światowego dziedzictwa przez Państwo-Stronę:

1. Wprowadzenie
2. Inwentarze/listy/rejestry zasabów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
3. Lista informacyjna /Tentative List/
4. Kandydatury
5. Rozwój ogólnej polityki
6. Status służb na rzecz ochrony, konserwacji i prezentacji
7. Studia i badania naukowe i techniczne
8. Poziom finansowania i zasobów ludzkich
9. Szkolenia
10. Współpraca międzynarodowa
11. Edukacja, informacja i podnoszenie poziomu świadomości
12. Wnioski i proponowane działania
13. Ocena sprawozdania okresowego

II część sprawozdania - Stan zachowania miejsca światowego dziedzictwa:

1. Podstawowe informacje dotyczące miejsca światowego dziedzictwa
2. Orzeczenie wyjątkowej uniwersalnej wartości
3. Czynninki oddziałujące na miejsce światowego dziedzictwa
4. Ochrona, zarządzanie i monitoring miejsca światowego dziedzictwa
5. Podsumowanie i wnioski
6. Wnioski z opracowywania sprawozdania okresowego

Dla sprawnej realizacji zadania, podobnie jak w przypadku pierwszego cyklu, powołano sieć oficjalnych punktów kontaktowych ds. sprawozdania okresowego (Focal Points for Periodic Reporting exercise). Dodatkowo, aby zapewnić udział miejsc światowego dziedzictwa w opracowywaniu sprawozdania, kraje zostały poproszone o wytypowanie i zgłoszenie oficjalnych reprezentantów miejsc światowego dziedzictwa. Dla tych przedstawicieli przewidziano organizację serii szkoleń i spotkań informacyjnych o różnym charakterze, dostosowanych do specyfiki regionu.

Ze względu na liczbę dóbr podlegających raportowi, region Europa i Ameryka Północna został podzielony na dwie grupy. Jednocześnie przyjęto następujące terminy realizacji zadania:
 

Realizacja zadania w Polsce

Za realizację Konwencji światowego dziedzictwa w Polsce odpowiadają Ministerstwo Środowiska oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ze względu na przewagę dóbr kulturowych na Liście światowego dziedzictwa, resort kultury jest resortem wiodącym i w związku z tym odpowiada za realizację całego zadania. W imieniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowanie sprawozdań koordynuje Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach realizacji swoich zadań statutowych.

Polska należy do grupy drugiej, która składa sprawozdanie do dnia 31 lipca 2014 r. (w drugim roku realizacji zadania w regionie). Oprócz polityki państwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, raport będzie dotyczył stanu zachowania wszystkich miejsc znajdujących się na Liście światowego dziedzictwa, mianowicie:

1. Kopalnia soli w Wieliczce*
2. Historyczne centrum Krakowa*
3. Auschwitz Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)*
4. Belovezhskaya Pushcha / Puszcza Białowieska*
5. Historyczne centrum Warszawy*
6. Stare Miasto w Zamościu*
7. Średniowieczne miasto w Toruniu*
8. Zamek krzyżacki w Malborku*
9. Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny kompleks architektoniczno krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy
10. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy
11. Kościoły drewniane południowej Małopolski
12. Muskauer Park / Park Mużakowski
13. Hala Stulecia we Wrocławiu

Raport będzie przygotowywany według stanu na koniec czerwca 2012 r. Miejsca, dla których były opracowywane sprawozdania w I cyklu sprawozdawczym zostały oznaczone gwiazdką. W ich przypadku sprawozdanie będzie obejmowało okres od poprzedniego raportu do dnia rozpoczęcia obecnego. W przypadku pozostałych miejsc zadanie będzie realizowane po raz pierwszy więc sprawozdanie obejmie okres od momentu wpisu na Listę do końca czerwca 2012 r.

Dla miejsc złożonych: seryjnych i transgranicznych ma być przygotowany jeden wspólny dokument. Dlatego też opracowanie sprawozdań w przypadku Puszczy Białowieskiej i Parku Mużakowskiego będzie wymagało ścisłej współpracy odpowiednio ze stroną białoruską lub niemiecką. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy oraz kościoły drewniane południowej Małopolski również wymagają współpracy pomiędzy poszczególnymi obiektami wchodzącymi w skład dobra seryjnego i wypracowania wspólnego dokumentu.

Oficjalne rozpoczęcie zadania w Europie będzie miało miejsce w trakcie 36. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO (24 czerwca – 6 lipca 2012 r.) Kody dostępu do bazy danych zostaną przekazane krajom grupy 2 latem 2013 r. Pomimo, że kwestionariusz sprawozdania został znacznie uproszczony i jego wypełnienie nie powinno zająć więcej niż kilkanaście dni, aby odpowiedzi były rzeczowe, a całe zadanie miało praktyczny aspekt, konieczne jest zebranie i przeanalizowanie dostępnych informacji. W związku z tym oficjalne rozpoczęcie drugiego cyklu przygotowywania sprawozdania okresowego w Polsce miało miejsce z wyprzedzeniem - w trakcie Spotkania opiekunów miejsc światowego dziedzictwa w Polsce w dniu 17 maja 2012 r. w Toruniu.

Zgodnie z przyjętymi ogólnymi zasadami do realizacji zadania został formalnie wyznaczony punkt kontaktowy oraz osoby reprezentujące poszczególne miejsca. Sprawozdanie będzie przygotowywane w języku polskim i angielskim. Prace będą prowadzone zgodnie z przyjętym harmonogramem. W trakcie realizacji zadania planowana jest organizacja spotkań szkoleniowych i koordynacyjnych.

Całe sprawozdanie okresowe, pierwszą i drugą część, składa państwo sygnatariusz Konwencji światowego dziedzictwa. Jest to oficjalny dokument, który będzie wymagał zatwierdzenia przez odpowiednie instytucje na poziomie poszczególnych miejsc światowego dziedzictwa w przypadku części drugiej i na poziomie centralnym w przypadku całego raportu.

Podsumowanie prac nad II cyklem sprawozdawczości okresowej z realizacji Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO w Polsce, nastąpiło w trakcie Międzynarodowej konferencji pt. Ogrody zabytkowe jako przedmiot pielęgnacji, konserwacji i restauracji. Zorganizowanej z okazji 10. rocznicy wpisania Parku Mużakowskiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w Żaganiu i Łęknicy 11-13 września 2014 r.

program spotkania

Na 39. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w Bonn, został przyjęty Action Plan dla Europy. Dokument ten powstał w rezultacie analiz wyników II cyklu sprawozdawczości dla regionu Europy i Ameryki Północnej. Ma on na celu wprowadzenie w życie działań usprawniających ochronę i zarządzanie miejscami światowego dziedzictwa, w których braki wykazały formularze wypełniane dla poszczególnych miejsc.

Decyzja Komitetu Światowego Dziedzictwa
Decyzja Komitetu Światowego Dziedzictwa_ang
Action Plan for Europe
Action Plan dla Europy

Action Plan dla Europy został zaprezentowany zarządcom miejsc światowego dziedzictwa w Polsce w  trakcie spotkania promującego poradnik pt. Zarządzanie światowym dziedzictwem kulturowym, które odbyło się 26 listopada 2015 r w Muzeum Śląskim w Katowicach.

program spotkania