2014.04.24
Znamy laureatów konkursu Zabytek Zadbany!
Dawna rejencja w Szczecinie, zespół kaplic cmentarnych w Jeleniej Górze, Wieża Piastowska w Opolu, Cerkiew w Hańczowej i dworzec kolejowy w Puszczykówku laureatami tegorocznego konkursu Zabytek Zadbany!
Ogłoszenie wyników i wręczenie nagród w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany 2014” odbyło się 24 kwietnia br. w trakcie uroczystej gali obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Żyrardowie. Organizatorem wydarzenia jest Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z Miastem Żyrardów. Wśród zaproszonych gości byli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, środowiska konserwatorskie, specjaliści od ochrony zabytków, przedstawiciele środowisk naukowych i opiniotwórczych, osoby zasłużone kulturze i ochronie zabytków.
W kategorii Utrwalenie wartości zabytkowych pojedynczego obiektu laureatem została dawna rejencja, a obecnie Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki (woj. zachodniopomorskie). Jury konkursu doceniło kompletne prace konserwatorskie, które podkreśliły i wydobyły elementy historyczne wystroju oraz przywróciły budowali pełne walory artystyczne i historyczne. Doceniona została także promocja obiektu jako cennego zabytku i udostępnienie gmachu administracyjnego turystom.
Laureatem w kategorii Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu został zespół kaplic cmentarnych w Jeleniej Górze (woj. dolnośląskie). Jury przyznało nagrodę za znakomicie wykonane prace konserwatorskie, które wydobyły architektoniczny kaplic, poprawiły stan techniczny oraz walory estetyczne budowli, a także umożliwiły scalenie kompozycyjne jednorodnego zespołu sakralno-cmentarnego.
W kategorii Adaptacja obiektów zabytkowych nagrodę przyznano Wieży Piastowskiej w Opolu (woj. opolskie). Nagroda została przyznana za prace konserwatorskie, które podkreśliły oryginalne elementy bryły budowli, pozwoliły na funkcjonalne wykorzystanie całego wnętrza budynku, a ich aspekt edukacyjny pozwolił na ukazanie dziejów wieży i historii miasta.
Tegoroczna nagroda w kategorii specjalnej Architektura i konstrukcje drewniane została przyznana Cerkwi Prawosławnej Opieki Matki Bożej w Hańczowej (woj. małopolskie). Jury doceniło prace konserwatorskie, które w znaczący sposób poprawiły stan techniczny zagrożonego zniszczeniem zabytku oraz podkreśliły jego najważniejsze walory historyczne i artystyczne.
W kolejnej kategorii specjalnej Architektura przemysłowa i dziedzictwo techniki laureatem został dworzec kolejowy w Puszczykówku (woj. wielkopolskie). Jury przyznało nagrodę za bardzo dobrze przeprowadzone prace konserwatorskie i budowlane, które uratowały obiekt przed zniszczeniem, podkreśliły jego wartości zabytkowe oraz stanowią wzorowy przykład ratowania budowli zabytkowej z utrzymaniem jej pierwotnej funkcji.
Ponadto w trakcie gali Minister wręczył nagrody w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków za najlepsze prace z ochrony zabytków i muzealnictwa 2013 r. oraz wręczył odznaczenia „Zasłużony dla Kultury Polskiej” i medale „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” osobom, które z wielkim zaangażowaniem poświęciły się kulturze i ochronie zabytków.
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków został ustanowiony przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS w 1983 roku i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych imprez o znaczeniu światowym. Celem obchodów jest przede wszystkim przybliżenie społeczeństwu problemów ochrony kulturowego dziedzictwa.
Zdjęcia: Zofia Szuster-Górska
Pełna lista laureatów i wyróżnionych:
Kategoria A
Utrwalenie wartości zabytkowych pojedynczego obiektu
Laureat
Dawna rejencja, obecnie Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie
woj. zachodniopomorskie, Szczecin, Wały Chrobrego 4
Właściciel: Województwo Zachodniopomorskie – Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie
Budynek wybudowany jako siedziba rejencji w latach 1906-1911, w stylu neorenesansu północnoniemieckiego.
Prace restauratorskie poprzedzone zostały pełnym zakresem badań konserwatorskich, które pozwoliły odnaleźć licznie zachowane ślady oryginalnego wystroju zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Podjęte prace konserwatorskie uczytelniły i wydobyły elementy historycznego wystroju, przywracając budowli pełne walory historyczne i artystyczne.
Ważnym aspektem wykonanych prac jest również promocja obiektu jako cennego zabytku i udostępnienie gmachu administracyjnego mieszkańcom i turystom.
Ogłoszenie wyników i wręczenie nagród w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany 2014” odbyło się 24 kwietnia br. w trakcie uroczystej gali obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Żyrardowie. Organizatorem wydarzenia jest Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z Miastem Żyrardów. Wśród zaproszonych gości byli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, środowiska konserwatorskie, specjaliści od ochrony zabytków, przedstawiciele środowisk naukowych i opiniotwórczych, osoby zasłużone kulturze i ochronie zabytków.
W kategorii Utrwalenie wartości zabytkowych pojedynczego obiektu laureatem została dawna rejencja, a obecnie Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki (woj. zachodniopomorskie). Jury konkursu doceniło kompletne prace konserwatorskie, które podkreśliły i wydobyły elementy historyczne wystroju oraz przywróciły budowali pełne walory artystyczne i historyczne. Doceniona została także promocja obiektu jako cennego zabytku i udostępnienie gmachu administracyjnego turystom.
Laureatem w kategorii Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu został zespół kaplic cmentarnych w Jeleniej Górze (woj. dolnośląskie). Jury przyznało nagrodę za znakomicie wykonane prace konserwatorskie, które wydobyły architektoniczny kaplic, poprawiły stan techniczny oraz walory estetyczne budowli, a także umożliwiły scalenie kompozycyjne jednorodnego zespołu sakralno-cmentarnego.
W kategorii Adaptacja obiektów zabytkowych nagrodę przyznano Wieży Piastowskiej w Opolu (woj. opolskie). Nagroda została przyznana za prace konserwatorskie, które podkreśliły oryginalne elementy bryły budowli, pozwoliły na funkcjonalne wykorzystanie całego wnętrza budynku, a ich aspekt edukacyjny pozwolił na ukazanie dziejów wieży i historii miasta.
Tegoroczna nagroda w kategorii specjalnej Architektura i konstrukcje drewniane została przyznana Cerkwi Prawosławnej Opieki Matki Bożej w Hańczowej (woj. małopolskie). Jury doceniło prace konserwatorskie, które w znaczący sposób poprawiły stan techniczny zagrożonego zniszczeniem zabytku oraz podkreśliły jego najważniejsze walory historyczne i artystyczne.
W kolejnej kategorii specjalnej Architektura przemysłowa i dziedzictwo techniki laureatem został dworzec kolejowy w Puszczykówku (woj. wielkopolskie). Jury przyznało nagrodę za bardzo dobrze przeprowadzone prace konserwatorskie i budowlane, które uratowały obiekt przed zniszczeniem, podkreśliły jego wartości zabytkowe oraz stanowią wzorowy przykład ratowania budowli zabytkowej z utrzymaniem jej pierwotnej funkcji.
Ponadto w trakcie gali Minister wręczył nagrody w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków za najlepsze prace z ochrony zabytków i muzealnictwa 2013 r. oraz wręczył odznaczenia „Zasłużony dla Kultury Polskiej” i medale „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” osobom, które z wielkim zaangażowaniem poświęciły się kulturze i ochronie zabytków.
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków został ustanowiony przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS w 1983 roku i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych imprez o znaczeniu światowym. Celem obchodów jest przede wszystkim przybliżenie społeczeństwu problemów ochrony kulturowego dziedzictwa.
Zdjęcia: Zofia Szuster-Górska
Pełna lista laureatów i wyróżnionych:
Kategoria A
Utrwalenie wartości zabytkowych pojedynczego obiektu
Laureat
Dawna rejencja, obecnie Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie
woj. zachodniopomorskie, Szczecin, Wały Chrobrego 4
Właściciel: Województwo Zachodniopomorskie – Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie
Budynek wybudowany jako siedziba rejencji w latach 1906-1911, w stylu neorenesansu północnoniemieckiego.
Prace restauratorskie poprzedzone zostały pełnym zakresem badań konserwatorskich, które pozwoliły odnaleźć licznie zachowane ślady oryginalnego wystroju zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Podjęte prace konserwatorskie uczytelniły i wydobyły elementy historycznego wystroju, przywracając budowli pełne walory historyczne i artystyczne.
Ważnym aspektem wykonanych prac jest również promocja obiektu jako cennego zabytku i udostępnienie gmachu administracyjnego mieszkańcom i turystom.


Wyróżnieni
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Świętej Lipce
woj. warmińsko-mazurskie, Święta Lipka 29
Właściciel: Dom Zakonny Towarzystwa Jezusowego w Świętej Lipce
Barokowy kościół w zespole architektonicznym sanktuarium pielgrzymkowego, konsekrowany w 1693 roku.
Kompleksowe prace przy elewacjach oparto na pełnych badaniach konserwatorskich. Przykład modelowego podejścia do zabytku, w którym przywrócenie pierwotnych wartości obiektu oparto na analizie przesłanek naukowych.
Kurtyna I-V południowa Fortu nr 2 „Kościuszko” Twierdzy Kraków
woj. małopolskie, Kraków, al. Waszyngtona 1
Posiadacz: Komitet Kopca Kościuszki w Krakowie
Kurtyna I–V południowa jest jedną z budowli austriackiego Fortu nr 2 „Kościuszko” (lata 1850–1856).
Starannie przeprowadzona konserwacja i adaptacja zrujnowanej kurtyny jednego z najstarszych zachowanych dzieł obronnych Twierdzy Kraków pozwoliła wydobyć walory zabytkowe obiektu, a także nadać mu nowe wartości użytkowe.


Most gotycki na Młynówce w Kłodzku
woj. dolnośląskie, Kłodzko, ul. Wita Stwosza
Właściciel: Gmina Miejska Kłodzko
Most z 1390 roku, zdobiony barokowymi rzeźbami świętych.
Starannie wykonane prac konserwatorskie utrzymały zabytkowy charakter obiektu, z uwzględnieniem jego faz historycznych. Podkreśliły i wydobyły znaczenie mostu jako ważnego elementu zespołu urbanistycznego.
Kategoria B
Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Laureat
Zespół kaplic cmentarnych w Jeleniej Górze
woj. dolnośląskie, Jelenia Góra, ul. 1 Maja 45
Właściciel: Gmina Miejska Jelenia Góra
Rozległe założenie cmentarne powstało wokół znajdującego się w jego centralnej części kościoła wzniesionego w latach 1709-1718 według projektu Martina Frantza z Tallina. Świątynia jest jednym z tak zwanych Kościołów Łaski.
Znakomicie wykonane prace konserwatorskie poszczególnych budowli uczytelniły detal architektoniczny kaplic, poprawiły stan techniczny i walory estetyczne budowli. Rozproszone elementy wystroju powróciły na swoje miejsce. Prace rewaloryzacyjne podniosły w sposób znaczący walor otoczenia dawnego Kościoła Łaski, umożliwiły również scalenie kompozycyjne jednorodnego zespołu sakralno-cmentarnego.


Wyróżnieni
Park Norweski w Jeleniej Górze (Cieplice Śląskie Zdrój)
woj. dolnośląskie, Jelenia Góra, ul. Podgórzyńska
Właściciel: Gmina Miejska Jelenia Góra
Krajobrazowy park powstał w 1906 roku według projektu Fritza Hanischa, z inicjatywy Eugena Füllnera – właściciela miejscowej fabryki maszyn papierniczych.
Kompleksowe prace konserwatorskie przy jednym z cennych założeń parkowych Kotliny Jeleniogórskiej pozwoliły zachować autentyzm i charakter kompozycji parkowej, z minimalnym udziałem współczesnej interwencji.



Wieża mieszkalno-obronna z umocnieniami bastionowymi w Rzemieniu
woj. podkarpackie, Rzemień 242
Właściciele: Krystyna i Lucjan Kolbusz
Wieża z XV wieku, przekształcana do wieku XIX, w otoczeniu fortyfikacje bastionowe, pozostałości dawnego systemu wodnego przekształconego w stawy oraz park.
Przeprowadzone z poszanowaniem substancji zabytkowej prace konserwatorskie i rewaloryzacyjne przywróciły wartości unikalnego zespołu obronnego, łączącego elementy architektury i krajobrazu komponowanego.
Zespół dworsko-parkowy z folwarkiem w Wiechlicach
woj. lubuskie, Wiechlice 45b
Właściciel: Zbigniew Czmuda
Pałac w Wiechlicach został wzniesiony w latach 1790-1795 na miejscu starszej siedziby rycerskiej, przebudowany około 1890 roku. Budynki gospodarcze pochodzą z końca XVIII i początku XIX wieku, założenie parkowe z połowy XIX wieku.
Przeprowadzone prace konserwatorskie, rewaloryzacyjne i adaptacyjne stanowią przykład kompleksowego podejścia do zespołu zabytkowego, podkreślając walory spójnego założenia dworskiego i folwarcznego.
Kategoria C
Adaptacja obiektów zabytkowych
Laureat
Wieża Piastowska w Opolu
woj. opolskie, Opole, ul. Piastowska 14
Właściciel: Województwo Opolskie – Opolski Urząd Wojewódzki
Wieża gotycka, pozostałość po zamku piastowskim na wyspie Pasiece.
Dzięki zachowawczym pracom konserwatorskim uczytelnione zostały oryginalne elementy bryły budowli będącej wizytówką i znaczącym symbolem usytuowanym w pejzażu architektonicznym miasta. Prace konserwatorskie oraz adaptacyjne na potrzeby wystawiennicze pozwoliły na wykorzystanie funkcjonalne całego wnętrza zabytku i posiadają aspekt edukacyjny, pokazując dzieje wieży i historię miasta.

Wyróżnieni
Dwór w Goli Dzierżoniowskiej
woj. dolnośląskie, Gola Dzierżoniowska 21
Właściciel: MC DIAM Sp. z o.o.
Dwór renesansowy wzniesiony w 1580 roku.
Przeprowadzone prace budowlano-konserwatorskie uratowały cenny zabytek rezydencjonalnej architektury dolnośląskiej. Adaptacja obiektu na funkcję hotelową odbyła się z zachowaniem wartości autentyzmu, przy wprowadzeniu oszczędnej stylistyki nowoczesnej.
Kościół poewangelicki w Nowym Stawie
woj. pomorskie, Nowy Staw, Rynek Kościuszki
Posiadacz: Gmina Nowy Staw
Kościół wybudowany w latach 1804-1805 w miejscu spalonego ratusza. Rozbudowany w roku 1863 i w latach 1888-1891.
Przykład prac konserwatorskich w obiekcie opuszczonym, pozbawionym możliwości powrotu do dawnej funkcji. Adaptacja na potrzeby kulturalne (Galeria Żuławska) pozwala obiektowi funkcjonować w społeczności lokalnej i nie kłóci się z pierwotną wartością sacrum.
Kuźnia w Dolsku
woj. zachodniopomorskie, Dolsk 22
Właściciel: Gmina Dębno
Podcieniowa kuźnia z 1781 roku.
Unikalny przykład uratowania mocno zdegradowanego zabytku budownictwa wiejskiego z jak największym zachowaniem elementów autentycznych i z przeznaczeniem na potrzeby społeczności lokalnej (ekspozycja narzędzi kowalskich i techniki wiejskiej).
Kategoria specjalna D
Architektura i konstrukcje drewniane
Laureat
Cerkiew prawosławna Opieki Matki Bożej w Hańczowej
woj. małopolskie, Hańczowa 56
Właściciel: Parafia Prawosławna Opieki Matki Bożej w Hańczowej
Cerkiew Opieki Matki Bożej wzniesiona została zapewne w 1 połowie XVII wieku (ok. 1644 roku) jako świątynia parafialna. Wieża zbudowana została w 1742 roku. Świątynia remontowana i przebudowana w 1 połowie XIX w.
Kompleksowo przeprowadzone prace objęły zabezpieczenie drewnianej struktury obiektu oraz prace konserwatorskie we wnętrzu. W sposób znaczący poprawiły stan techniczny zagrożonego zniszczeniem zabytku i podkreśliły jego najważniejsze walory historyczne i artystyczne.

Wyróżnieni
Kościół cmentarny Świętej Anny w Zaklikowie
woj. podkarpackie, Zaklików, ul. Lubelska 4
Właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Świetej Anny w Zaklikowie
Kościół z około 1580 roku (wzmiankowany w 1592 roku), remontowany wielokrotnie od XVIII do XX wieku.
Prace remontowo-konserwatorskie wpłynęły pozytywnie na stan techniczny obiektu, odbiór estetyczny oraz zachowanie autentycznej substancji zabytkowej.
Kościół parafialny Świętego Macieja Apostoła w Trzebicku Górnym
woj. dolnośląskie, Trzebicko Górne 25
Właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Świętego Macieja Apostoła w Trzebicku Górnym
Obecny kościół wzniesiono w latach 1672-1678 na miejscu wcześniejszego (również drewnianego).
Kompleksowe prace podkreśliły i utrwaliły wartości zabytkowe architektury drewnianej; przeprowadzono je zabezpieczając i wykorzystując w największym możliwym stopniu oryginalną substancję budowlaną.
Kościół parafialny Wszystkich Świętych w Cudzynowicach
woj. świętokrzyskie, Cudzynowice 97
Parafia Rzymskokatolicka Wszystkich Świętych w Cudzynowicach
Kościół późnobarokowy z 1757 roku.
Realizacja prac konserwatorskich przy elewacjach i we wnętrzu kościoła podkreśliła i utrwaliła wartości zabytkowe architektury drewnianej.


Kategoria specjalna E
Architektura przemysłowa i dziedzictwo techniki
Laureat
Dworzec kolejowy w Puszczykówku
woj. wielkopolskie, Puszczykówko, ul. Dworcowa
właściciel: PKP S.A. Oddział Gospodarowania Nieruchomościami w Poznaniu
Budynek dworca w Puszczykówku wybudowany w konstrukcji szkieletowej w 1905 roku nawiązuje do tzw. stylu szwajcarskiego.
Bardzo dobrze przeprowadzone prace konserwatorskie i budowlane uratowały obiekt przed zniszczeniem oraz podkreśliły jego wartości zabytkowe. Z dużą starannością została wykonana konserwacja oryginalnego detalu. Prace stanowią wzorowy przykład ratowania budowli zabytkowej z utrzymaniem jej pierwotnej funkcji i model do naśladowania przy pracach prowadzonych przez PKP przy obiektach kolejowych.
Wyróżnieni
Bieszczadzka Kolejka Leśna
woj. podkarpackie, Majdan 17
Właściciel: Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej
Otwarcie linii kolei Nowy Łupków – Cisna miało miejsce w 1898 roku; regularny ruch zamknięto w 1991 roku. Obecnie kolejka wykorzystywana w ruchu turystycznym.
Wzorowy przykład kompleksowych prac konserwatorsko- rewitalizacyjnych, utrzymania funkcji i udostępniania zabytku techniki – budynków i torowisk zespołu kolejki wąskotorowej.
Chlewnia i obora w zespole folwarcznym w Wysokiej
woj. warmińsko-mazurskie, Wysoka 1
Właściciel: Grupa Producentów Owoców i Warzyw Wysoka Group Sp. z o.o.
Zabudowa folwarczna z przełomu XIX i XX wieku, jeden z elementów dawnego założenia rezydencjonalnego.
Przeprowadzone prace stanowią rzadko spotykany przykład poszanowania walorów zabytkowych budynków folwarcznych oraz utrzymania funkcji związanej z tradycją przemysłu wiejskiego.
Dawna zajezdnia tramwajowa w Szczecinie (Muzeum Techniki i Komunikacji – Zajezdnia Sztuki)
woj. zachodniopomorskie, Szczecin, ul. Niemierzyńska 18a
Właściciel: Muzeum Techniki i Komunikacji – Zajezdnia Sztuki w Szczecinie
Zajezdnia oddana do użytku w 1913 roku; od 2006 roku pełni funkcje muzealno-wystawiennicze.
Prace i zmiana sposobu użytkowania zostały przeprowadzone z pełnym poszanowaniem dla specyfiki i charakteru obiektu, z zachowaniem walorów architektoniczno-konstrukcyjnych i utrwaleniem zabytkowych elementów infrastruktury technicznej dawnej zajezdni tramwajowej.


Gratulujemy wszystkim laureatom i wyróżnionym!
Kontakt dla mediów
Wioletta Łabuda – Iwaniak
Rzecznik Prasowy / Kierownik Biura ds. Komunikacji
Narodowy Instytut Dziedzictwa
+48 509 202 012
e-mail: media@nid.pl
www.zabytek.pl