WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
2013.04.03
Stare miasto w Zamościu
Zamość jest doskonałym przykładem miasta, które zachowało pierwotny układ urbanistyczny „idealnego miasta renesansowego”, z fortyfikacjami i zabudową, w której cechy architektury włoskiej przenikają się z lokalną tradycją artystyczną.
Prywatne miasto kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego, zostało założone w 1580 roku według najlepszych włoskich wzorów „miasta idealnego”. Niewielkie korekty wzorca wynikały jedynie z ukształtowania terenu. Rozplanowanie miasta wraz z fortyfikacjami oraz najważniejsze budowle zaprojektował Bernard Morando, architekt z Padwy. Jemu również zawdzięcza Zamość powielany model piętrowej kamienicy rynkowej z podcieniami, zwieńczonej attyką.
Miasto wytyczono na planie wydłużonego pięcioboku, z centralnie usytuowanym, dużym, kwadratowym Rynkiem Wielkim i dwoma mniejszymi placami targowymi: Wodnym i Solnym. Szachownicowa siatka ulic wyznaczyła kwartały zabudowy, w której przewidziano „dzielnice” dla osadników różnych narodowości, zwłaszcza Ormian i Żydów. Znaczny teren wydzielono pod rezydencję właściciela, a w jej pobliżu zlokalizowano kolegiatę i gmach szkoły – Akademii Zamojskiej, która w zamyśle fundatora miała być odpowiednikiem krakowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W mieście znalazły się również inne świątynie, takie jak: kościół ormiański, synagoga, klasztory franciszkanów i klarysek. Całe miasto otoczone zostało systemem fortyfikacji bastionowych.
Handlowy charakter Zamościa podkreśliły: gmach ratusza wtopiony w jedną z pierzei rynkowych, okazałe kamienice ze sklepami i składami w przyziemiu. Dostęp do pomieszczeń handlowych ułatwiały podcienia, otaczające rynek i biegnące wzdłuż głównych ulic miasta.
Zamość był nie tylko miastem kupieckim, ale również ważną twierdzą w systemie obronnym Rzeczypospolitej. Jako jedno z niewielu miast polskich przetrwał oblężenie w czasie szwedzkiej inwazji na Polskę w połowie XVII wieku. Znaczenie militarne miasta spowodowało, że w 1821 r. zostało ono wykupione z rąk prywatnych przez władze Królestwa Kongresowego i otoczone dodatkowym, nowoczesnym systemem fortyfikacji.
Przekształcenie Zamościa w miasto garnizonowe nie zatarło jego renesansowego wizerunku.
Wpis na podstawie kryterium IV.
Pliki do pobrania:
mapa.jpg
decyzja o wpisie na Listę światowego dziedzictwa.pdf
orzeczenie znaczenia - wersja angielska.pdf
Prywatne miasto kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego, zostało założone w 1580 roku według najlepszych włoskich wzorów „miasta idealnego”. Niewielkie korekty wzorca wynikały jedynie z ukształtowania terenu. Rozplanowanie miasta wraz z fortyfikacjami oraz najważniejsze budowle zaprojektował Bernard Morando, architekt z Padwy. Jemu również zawdzięcza Zamość powielany model piętrowej kamienicy rynkowej z podcieniami, zwieńczonej attyką.
Miasto wytyczono na planie wydłużonego pięcioboku, z centralnie usytuowanym, dużym, kwadratowym Rynkiem Wielkim i dwoma mniejszymi placami targowymi: Wodnym i Solnym. Szachownicowa siatka ulic wyznaczyła kwartały zabudowy, w której przewidziano „dzielnice” dla osadników różnych narodowości, zwłaszcza Ormian i Żydów. Znaczny teren wydzielono pod rezydencję właściciela, a w jej pobliżu zlokalizowano kolegiatę i gmach szkoły – Akademii Zamojskiej, która w zamyśle fundatora miała być odpowiednikiem krakowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W mieście znalazły się również inne świątynie, takie jak: kościół ormiański, synagoga, klasztory franciszkanów i klarysek. Całe miasto otoczone zostało systemem fortyfikacji bastionowych.
Handlowy charakter Zamościa podkreśliły: gmach ratusza wtopiony w jedną z pierzei rynkowych, okazałe kamienice ze sklepami i składami w przyziemiu. Dostęp do pomieszczeń handlowych ułatwiały podcienia, otaczające rynek i biegnące wzdłuż głównych ulic miasta.
Zamość był nie tylko miastem kupieckim, ale również ważną twierdzą w systemie obronnym Rzeczypospolitej. Jako jedno z niewielu miast polskich przetrwał oblężenie w czasie szwedzkiej inwazji na Polskę w połowie XVII wieku. Znaczenie militarne miasta spowodowało, że w 1821 r. zostało ono wykupione z rąk prywatnych przez władze Królestwa Kongresowego i otoczone dodatkowym, nowoczesnym systemem fortyfikacji.
Przekształcenie Zamościa w miasto garnizonowe nie zatarło jego renesansowego wizerunku.
Wpis na podstawie kryterium IV.
Pliki do pobrania:
mapa.jpg
decyzja o wpisie na Listę światowego dziedzictwa.pdf
orzeczenie znaczenia - wersja angielska.pdf