Narodowy instytut dziedzictwa

Park kulturowy jest jedną z ustawowych form ochrony zabytków w Polsce (art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2017 r. poz. 2187 ze zm., dalej: "Ustawa"). Tworzony jest w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art. 16 ust. 1 ustawy). Ustawa precyzyjnie reguluje proces tworzenia parków kulturowych przez gminy na drodze uchwały (art. 16 ust. 1a-6). Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1a gmina zobowiązana jest jedynie do ogłoszenia „w prasie  miejscowej  oraz  przez  obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu prac nad utworzeniem  parku  kulturowego,  określając  formę,  miejsce  i termin  składania wniosków dotyczących  projektu uchwały o utworzeniu  parku  kulturowego,  nie krótszy jednak niż 21 dni od dnia ogłoszenia”. Z treści przepisów nie wynika obowiązek gmin dotyczący konieczności informowania innych podmiotów (w tym instytucji kultury oraz urzędów) o utworzeniu parku kulturowego na swoim obszarze.
W związku, z tym lista Parków Kulturowych zamieszczona na stronie www.nid.pl stanowi jedynie informację poglądową, bazującą na aktualnej wiedzy pracowników NID.

• dolnośląskie

1. Forteczny Park Kulturowy w Srebrnej Górze (2002)
2. Forteczny Park Kulturowy Twierdza Kłodzka (2006)
3. Park Kulturowy Stare Miasto we Wrocławiu (2014)
4. Park Kulturowy „Wzgórze Zamkowe, Dolina Budzówki i Nysy Kłodzkiej” w Kamieńcu Ząbkowickim (2014)

5. Park Kulturowy Opactwa Cystersów w Henrykowie (2020).    

• kujawsko-pomorskie

5. Park Kulturowy Wietrzychowice (2006)
6. Park Kulturowy Kalwaria Pakoska (2008)
7. Park Kulturowy „Kościół p.w. Św. Oswalda” w Płonkowie (2009)
8. Park Kulturowy Sarnowo (2010)

• lubuskie

9. Park Kulturowy „Dolina Trzech Młynów” w Bogdańcu (2006)
10. Park Kulturowy Grodzisko w Wicinie (2013)

• łódzkie

11. Park Kulturowy Miasto Tkaczy w Zgierzu (2007)
12. Park Kulturowy Wzgórze Zamkowe w Sieradzu (2009)
13. Park Kulturowy etnograficznego podregionu kutnowskiego związanego z poetą romantycznym Józefem Bohdanem Zaleskim (2015)
14. Park Kulturowy ulicy Piotrkowskiej (w Łodzi) (2015)

• małopolskie

15. Park Kulturowy Kotliny Zakopiańskiej (2006)
16. Park Kulturowy Stare Miasto w Krakowie (obowiązuje od 07.12.2011)(2010)
17. Park Kulturowy Krupówki w Zakopanem (2016)
18. Park Kulturowy Nowa Huta (2019)

• mazowieckie

19. Park Kulturowy „Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” (2009)
20. Park Kulturowy Stary Radom (2011)
21. Wilanowski Park Kulturowy (2012)
22. Park Kulturowy Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Andrzejewie (2016)

• opolskie

23. Park Kulturowy ”Książęce Miasto Brzeg” (2016)

• podkarpackie

24. Park Kulturowy Zespołu Staromiejskiego oraz Zespołu OO. Dominikanów w Jarosławiu (2009)
25. Park Kulturowy Wzgórze Staromiejskie w Krośnie (2019)

• podlaskie

26. Park Kulturowy w Bohonikach (2019)

• pomorskie

27. Park Kulturowy Ośmiu Błogosławieństw we wsi Sierakowice (2006)
28. Park Kulturowy „Osada Łowców Fok” w Rzucewie (2008)
29. Park Kulturowy „Klasztorne Stawy” (2009)

• śląskie

30. Park Kulturowy Cmentarz Żydowski w Żorach (2004)
31. Park Kulturowy „Hałda Popłuczkowa” (2007)
32. Park Kulturowy dla Obszaru Staromiejskiego w Bieruniu (2016)
33. Park Kulturowy dla Obszaru Grobli w Bieruniu (2016)

• świętokrzyskie

34. Park Kulturowy Miasta Końskie (2005)

• warmińsko-mazurskie

35. Park Kulturowy Warmińskiej Drogi Krajobrazowej Gietrzwałd-Woryty (2009)

• wielkopolskie

36. Mickiewiczowski Park Kulturowy (2007)
37. Park Kulturowy Stare Miasto w Poznaniu (2018)