WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
2013.04.18
Lubiń - zespół opactwa benedyktynów
"Lubiń - zespół opactwa benedyktynów" został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 9 grudnia 2009 roku (Dz. U. Nr 214 Poz. 1659).
Do pobrania: rozporządzenie.pdf
Klasztor oo. benedyktynów w Lubiniu ma bardzo wczesną metrykę sięgającą pierwszych wieków chrześcijaństwa w Polsce. Powstał ok. 1075 na fali fundacji benedyktyńskich, jaka miała miejsce na ziemiach polskich po najeździe Brzetysława i rebelii pogańskiej (Tyniec, Mogilno, Lubiń). Ukształtowane przez ponad 900 lat założenie przestrzenne i zespół budowlany opactwa stanowi świadectwo trwania kultury materialnej i niematerialnej o wyjątkowym znaczeniu w skali Wielkopolski oraz całego kraju.
Klasztor w Lubiniu odznacza się szczególnymi wartościami historycznymi, kulturowymi oraz walorami architektonicznymi, ponad to zachował się w dobrym stanie, mimo długich i burzliwych dziejów.
Jego historia wiąże się ściśle z dynastią Piastów oraz potężnym w średniowieczu wielkopolskim rodem Awdańców. Klasztor ufundował król Bolesław Szczodry, następnie fundację odnowili Bolesław Krzywousty z żoną przy wsparciu Awdańców. Lubiń pełnił rolę książęcej nekropolii. W podziemiach kościelnych pochowana została rodzina Mieszka III Starego: syn Bolesław (+ 1195), Władysław Laskonogi (+1231) lub wnuk Mieszka III - Władysław Odonic (+1239). Kościół klasztorny był także miejscem pochówku rodziny Awdańców i wszystkich opatów lubińskich. Ścisły związek z panującą dynastią Piastów potwierdza pierwszoplanową rolę, jaką opactwo odgrywało w biskupstwie poznańskim w pierwszych wiekach swojego istnienia.
Od momentu powstania, klasztor miał ogromne znaczenie na polu krzewienia wiary i kultury. W Lubiniu działała jedna z największych w Wielkopolsce bibliotek klasztornych (m.in. do dziś przechowuje najstarszy zapis nutowy w Polsce). Wykształceni mnisi lubińscy prowadzili bibliotekę i skryptorium. Wśród nich prawdopodobnie znajdował się, protegowany kanclerza Michała Awdańca, Gall Anonim. W Lubiniu przebywał także Maciej, notariusz księcia Bolesława Pobożnego. To on, po raz pierwszy w 1257 r. zastosował nazwę Polonia Maioris, która stała się odtąd określeniem Wielkopolski. Z klasztorem łączą się również losy błogosławionego Bernarda z Wąbrzeźna oraz Adama Mickiewicza, który według tradycji zatrzymał się tu, zanim na zawsze opuścił ojczyznę.
Opactwo w Lubiniu, co unikalne w porównaniu z innymi zgromadzeniami w Polsce, ma zachowaną szczegółową dokumentację źródłową sięgającą początków swojego powstania. Ponadto, jest jednym z najdłużej działających na ziemiach polskich ośrodkiem monastycznym.
W obręb historycznego założenia wchodzą: kościół klasztorny p.w. NMP, dwa budynki klasztorne z parkiem i ogrodami, murowanym ogrodzeniem z siedmioma bramami, dzwonnica, folwark, kościół parafialny p.w. św. Leonarda wraz z murowanym ogrodzeniem, pastorówka, szkółka parafialna, plac targowy i figura św. Jana Nepomucena. Bogactwo zabytków z różnych epok czynią z lubińskiego zespołu swoisty skarbiec stylów, od romanizmu i gotyku poczynając, poprzez manieryzm, barok, rokoko na dziewiętnastowiecznym historyzmie i międzywojennym stylu narodowym kończąc.
Świątynia p.w. NMP była kilkukrotnie przebudowywana. Pierwotne, romańskie formy obiektu nawiązywały do benedyktyńskich wzorców znad Mozy i Skaldy, zwłaszcza w części zachodniego masywu wieżowego. Fragmenty romańskich kamiennych murów zachowały się do dzisiaj zarówno w kościele klasztornym, jak i parafialnym p.w. św. Leonarda i świadczą o doskonałym warsztacie ówczesnych muratorów. Kolejne rozbudowy w stylu gotyckim i renesansowym odcisnęły piętno w bryle i dekoracji tych obiektów. Ze średniowiecznego wyposażenia kościoła p.w. NMP zachowały się m.in. romańskie i gotyckie portale, metalowe drzwi zdobione kutym ornamentem, kamienna kropielnica, granitowa płyta nagrobna opata Awdańca (+1490) oraz gotycka płyta epitafijna poświęcona dobrodziejowi klasztoru - Władysławowi Laskonogiemu (+1231). Z okresu renesansu przetrwały nagrobki opatów i rycerzy, a także manierystyczne szczyty kościoła św. Leonarda. Najwięcej zmian wniosły prace prowadzone w XVIII w. Wnętrze kościoła klasztornego zdominował wówczas styl barokowy reprezentowany przez artystów z kręgu Czech, Moraw i Śląska. Powstały polichromie iluzjonistyczne, rozbudowane stalle autorstwa Jana Jerzego Urbańskiego, ołtarze i ambona.
W 1847 r. rozebrano znaczną część zabudowań klasztornych (ponad 70 %), które powstawały równolegle z budową kościoła i przechodziły kilka faz przebudów. W latach 20. XX w. w miejscu dawnego skrzydła północno-wschodniego, benedyktyni wznieśli nowy budynek klasztorny.
www.benedyktyni.net
Do pobrania: rozporządzenie.pdf
Klasztor oo. benedyktynów w Lubiniu ma bardzo wczesną metrykę sięgającą pierwszych wieków chrześcijaństwa w Polsce. Powstał ok. 1075 na fali fundacji benedyktyńskich, jaka miała miejsce na ziemiach polskich po najeździe Brzetysława i rebelii pogańskiej (Tyniec, Mogilno, Lubiń). Ukształtowane przez ponad 900 lat założenie przestrzenne i zespół budowlany opactwa stanowi świadectwo trwania kultury materialnej i niematerialnej o wyjątkowym znaczeniu w skali Wielkopolski oraz całego kraju.
Klasztor w Lubiniu odznacza się szczególnymi wartościami historycznymi, kulturowymi oraz walorami architektonicznymi, ponad to zachował się w dobrym stanie, mimo długich i burzliwych dziejów.
Jego historia wiąże się ściśle z dynastią Piastów oraz potężnym w średniowieczu wielkopolskim rodem Awdańców. Klasztor ufundował król Bolesław Szczodry, następnie fundację odnowili Bolesław Krzywousty z żoną przy wsparciu Awdańców. Lubiń pełnił rolę książęcej nekropolii. W podziemiach kościelnych pochowana została rodzina Mieszka III Starego: syn Bolesław (+ 1195), Władysław Laskonogi (+1231) lub wnuk Mieszka III - Władysław Odonic (+1239). Kościół klasztorny był także miejscem pochówku rodziny Awdańców i wszystkich opatów lubińskich. Ścisły związek z panującą dynastią Piastów potwierdza pierwszoplanową rolę, jaką opactwo odgrywało w biskupstwie poznańskim w pierwszych wiekach swojego istnienia.
Od momentu powstania, klasztor miał ogromne znaczenie na polu krzewienia wiary i kultury. W Lubiniu działała jedna z największych w Wielkopolsce bibliotek klasztornych (m.in. do dziś przechowuje najstarszy zapis nutowy w Polsce). Wykształceni mnisi lubińscy prowadzili bibliotekę i skryptorium. Wśród nich prawdopodobnie znajdował się, protegowany kanclerza Michała Awdańca, Gall Anonim. W Lubiniu przebywał także Maciej, notariusz księcia Bolesława Pobożnego. To on, po raz pierwszy w 1257 r. zastosował nazwę Polonia Maioris, która stała się odtąd określeniem Wielkopolski. Z klasztorem łączą się również losy błogosławionego Bernarda z Wąbrzeźna oraz Adama Mickiewicza, który według tradycji zatrzymał się tu, zanim na zawsze opuścił ojczyznę.
Opactwo w Lubiniu, co unikalne w porównaniu z innymi zgromadzeniami w Polsce, ma zachowaną szczegółową dokumentację źródłową sięgającą początków swojego powstania. Ponadto, jest jednym z najdłużej działających na ziemiach polskich ośrodkiem monastycznym.
W obręb historycznego założenia wchodzą: kościół klasztorny p.w. NMP, dwa budynki klasztorne z parkiem i ogrodami, murowanym ogrodzeniem z siedmioma bramami, dzwonnica, folwark, kościół parafialny p.w. św. Leonarda wraz z murowanym ogrodzeniem, pastorówka, szkółka parafialna, plac targowy i figura św. Jana Nepomucena. Bogactwo zabytków z różnych epok czynią z lubińskiego zespołu swoisty skarbiec stylów, od romanizmu i gotyku poczynając, poprzez manieryzm, barok, rokoko na dziewiętnastowiecznym historyzmie i międzywojennym stylu narodowym kończąc.
Świątynia p.w. NMP była kilkukrotnie przebudowywana. Pierwotne, romańskie formy obiektu nawiązywały do benedyktyńskich wzorców znad Mozy i Skaldy, zwłaszcza w części zachodniego masywu wieżowego. Fragmenty romańskich kamiennych murów zachowały się do dzisiaj zarówno w kościele klasztornym, jak i parafialnym p.w. św. Leonarda i świadczą o doskonałym warsztacie ówczesnych muratorów. Kolejne rozbudowy w stylu gotyckim i renesansowym odcisnęły piętno w bryle i dekoracji tych obiektów. Ze średniowiecznego wyposażenia kościoła p.w. NMP zachowały się m.in. romańskie i gotyckie portale, metalowe drzwi zdobione kutym ornamentem, kamienna kropielnica, granitowa płyta nagrobna opata Awdańca (+1490) oraz gotycka płyta epitafijna poświęcona dobrodziejowi klasztoru - Władysławowi Laskonogiemu (+1231). Z okresu renesansu przetrwały nagrobki opatów i rycerzy, a także manierystyczne szczyty kościoła św. Leonarda. Najwięcej zmian wniosły prace prowadzone w XVIII w. Wnętrze kościoła klasztornego zdominował wówczas styl barokowy reprezentowany przez artystów z kręgu Czech, Moraw i Śląska. Powstały polichromie iluzjonistyczne, rozbudowane stalle autorstwa Jana Jerzego Urbańskiego, ołtarze i ambona.
W 1847 r. rozebrano znaczną część zabudowań klasztornych (ponad 70 %), które powstawały równolegle z budową kościoła i przechodziły kilka faz przebudów. W latach 20. XX w. w miejscu dawnego skrzydła północno-wschodniego, benedyktyni wznieśli nowy budynek klasztorny.
www.benedyktyni.net