Romańskie kościoły, nieduże, jednonawowe, wzniesione z kamienia, przetrwały w: Kotłowie, Kościelcu Kaliskim i Kolskim, Krobi, Starym Mieście. Obie katedry w Poznaniu i Gnieźnie były wielokrotnie przebudowywane, zachowując ślady poszczególnych faz. W gotyku pojawiły się murowane z cegły jednonawowe kościoły na wsiach lub bazylikowe fary w miastach, w XV w. świątynie halowe, dla których wzorem był niewielki kościół NMP w Poznaniu.
Poznański ratusz to niewątpliwie najwspanialszy renesansowy budynek municypalny w Europie Środkowej. Gotycki budynek rozbudował w 1555 r. J. B. Quadro, nadając mu nowe formy. Loggie ratusza nawiązują do rzymskiego Colosseum. Jednak dzięki temu, że artysta zaprojektował kolumny zdobiące kolejne kondygnacje nieco mniejsze i smuklejsze, nadał fasadzie niezwykłą lekkość . Inspiracją dla podcieni domków budniczych był plac przy Duomo we Florencji. W katedrze znajdują się renesansowe nagrobki Górków (Hieronim Canavesi), Przyjemskich i dzieło Jana Michałowicza z Urzędowa. Piętrowe nagrobki są też w Sobocie, Środzie, Łeknie, Kościanie, Radlinie.
Manieryzm i barok przyniósł przebudowę wielu kościołów wg projektów włoskich architektów (Krzysztof Bonadura starszy i młodszy, Jan i Jerzy Catenazzi, Tomas Poncino, Józef Szymon Belotti). Do najciekawszych należą manierystyczne kościoły w Grodzisku Wlkp. i Sierakowie (proj. K. Bonadura). Unikalny rzymski barok prezentuje poznański kościół jezuitów (ob. fara), budowany i wyposażany przez 100 lat. Szczytem barokowego kunsztu są dzieła Pompeo Ferrariego (Ląd n/Wartą, Gostyń, Leszno, Obrzycko, Owińska, Poznań, Rydzyna). Wnętrza kościołów zdobią piękne sztukaterie, obrazy i polichromie pędzla Karola Dankwarta, Adama Swacha, Walentego Żebrowskiego, Jerzego Wilhelma Neunhertza, Szymona Czechowicza. Snycerskie i intarsjowane stalle wykonują poznańscy zakonnicy brat Hillarion i Antoni Swach, a także warsztaty śląskie (Ląd, Lubiń, Przemęt). Poznań staje się, po Lwowie, najważniejszym ośrodkiem złotniczym w Koronie. Wspaniałe monstrancje, kielichy i pateny czy świeckie naczynia i ozdoby eksportowane są poza granice Polski.
Na wsiach zamożna szlachta buduje barokowe pałace, zdobione sztukateriami i polichromiami (Konarzewo, Czempiń, Wełna) i alkierzowe dwory, nierzadko szachulcowe (Studzieniec, Siedmiorogów). Największym zamkiem barokowym, z wewnętrznym dziedzińcem i czterema alkierzowymi wieżami na narożach, jest rezydencja Leszczyńskich, a potem Sułkowskich w Rydzynie. Oś widokowa łączy je z uroczym miasteczkiem, w którym zachowane są barokowe kościoły, ratusz i domy, a po środku rynku stoi, jedyna w Wielkopolsce, kolum-na Św. Trójcy. Nieco mniejsze rezydencje budują: Maksymilian Mielżyński w Pawłowicach i Kazimierz Raczyński w Rogalinie. Obie otaczają wspaniałe ogrody. XVIII-wieczny park regularny z grabowymi alejami i strzyżonymi cisami przetrwał w Posadowie.
W 2. poł. XVIII w. przychodzi nowa moda. Powstają wytworne klasycystyczne rezydencje z piano nobile na parterze, owalnymi salonami na osi od ogrodu, kolumnowymi portykami od frontu (Sierniki, Lewków, Racot, Srebrna Góra). Pałace dla rodziny Gorzeńskich projektuje w Dobrzycy i Śmiełowie Stanisław Zawadzki. Ich wnętrza zdobią polichromie braci Smuglewiczów i Roberta Stankiewicza.
W XIX wieku powstają budowle w różnych stylach. Do renesansu niderlandzkiego nawiązuje pałac w Kobylnikach i Collegium Minus w Poznaniu. Edward Raczyński w Poznaniu wznosi bibliotekę publiczną w stylu francuskiego baroku. Na wzór renesansowych francuskich zamków odbudowuje dawny zamek Leszczyńskich w Gołuchowie Izabella z Czartoryskich Działyńska. Otaczający go park (162 ha) jest największy w Wielkopolsce. Wcześniej Tytus Działyński nadaje neogotycki kostium swojej rezydencji w Kórniku, w którym, podobnie jak jego synowa, gromadzi wspaniałe zbiory; przekształca barokowy park w arboretum.
Protestanckie kościoły szachulcowe i murowane i cmentarze rozsiane są po całym województwie. Na północy są to cmentarze rodzinne i skromne kościoły (Herburtowo), na południu duże świątynie (Poznań, Leszno, Ostrów Wlkp., Rakoniewice). Bogato zdobione płyty nagrobne z XVII-XX w. można oglądać przy kościele Św. Krzyża w Lesznie, w Robakowie k/Śmigla, na cmentarzu ewangelickim w Kaliszu. W Żychlinie przetrwał zabytkowy zespół kalwiński składający się z kościoła, lapidarium i położonego w lesie cmentarza.
Żydzi w Wielkopolsce żyli nieprzerwanie od XII w. Ze 141 żydowskich cmentarzy do dziś przetrwało kilkanaście. W najlepszym stanie jest kirkut w Kaliszu (1,1 ha, ok. 250 macew i 600 kawałków płyt w lapidarium) i w Koźminie-Orli (0,55 ha, 250 nagrobków). Zachowały się 43 synagogi, które po 1940 r. przebudowano na kina, magazyny, pływalnie. Najmniej przekształcone są synagogi w Lesznie, Buku, Koninie (z polichromią), klasycystyczna w Kępnie i mauretańska z dwoma wieżami w Ostrowie Wlkp.
W Wolsztynie jest muzeum przy czynnej parowozowni, do którego co rok przyjeżdżają fani kolejnictwa z całego świata.
WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
